Eruit

Tussen Adelaide en Glenelg rijden prachtige oude trams. De trammetjes vertrekken vanuit het centrum van Adelaide en eindigen na een half uurtje bij het strand van Glenelg. Het zijn mooie oude, antieke trams, van hout gemaakt. Bij warm weer kunnen de ramen open, te regelen met een leren riem bij elk raam.

Accommodatie Adelaide

Bed & Breakfast: Glenelg Sea-Breeze
2a First Avenue,
Glenelg East
SA 5045, South Australia
+61 8 8295 3791

Stoppen is eenvoudig: naast elk raam zit een stopknop. Een druk op zo'n knopje laat een bel rinkelen en laat een "stop" bordje voorin oplichten. Bij de halte gaan alle deuren open. Passagiers stappen uit, deuren sluiten weer en rijden maar. Prachtige, eenvoudige interface, directe feedback, goed ontworpen.

Accommodatie Adelaide
Bed & Breakfast: Glenelg Sea-Breeze 2a First Avenue, Glenelg East SA 5045, South Australia +61 8 8295 3791

Nieuwe trams

Naast de oude trams zijn er ook nieuwe trams. Die zijn een stuk nieuwer, veel moderner, veel stiller en... hebben airconditioning. Die airconditioning maakt dingen ingewikkeld.

De ramen kunnen niet open, want open ramen zouden maar warme lucht binnen laten. Dat lijkt nog OK.
De deuren blijven zoveel mogelijk gesloten. Dat maakt het verhaal ingewikkeld.

Om de deur te openen moet de passagier op een knop drukken. Dat lijkt nog acceptabel, maar die knop heeft een paar complicaties:

De knop heeft meerdere functies, kan ook als stop knop dienen als de tram nog rijdt.
Een gekleurd licht geeft de status van de knop weer. Rood betekent stop knop. Groen betekent deur-open-knop.
Een deur gaat alleen open als een passagier op een groen verlichte knop drukt.
Een 2e druk op een rood verlichte knop maakt het eerdere stopverzoek ongedaan.

Een passagier die 2x op een rood verlicht knop drukt komt bedrogen uit. Zo'n passagier, die beslist naar buiten wil, loopt dus de kans dat de trams het station voorbij rijdt.

Geschonden design principes

Één functie	Één knop zou slechts één functie moeten hebben. Een knop op een deur moet de deur open doen, niks meer, niks minder.
Waarschijnlijk boven mogelijk	Ja, het is mogelijk dat een passagier bij de deur staat, èn ten onrechte op de stopknop drukt èn de tram niet hoeft te stoppen voor andere passagiers èn de passagier z'n foute stopverzoek weer wil intrekken. Maar het is niet waarschijnlijk. Dus doet een ontwerper er goed aan te focussen op de meest voorkomende situatie: deur openen.
Hou het simpel.	Het was zo aardig ontworpen in de oude trammetjes: Een passagier drukt vanaf z'n zitplaats op een stopknop. Het is waarschijnlijk dat de tram dan nog rijdt, anders zou de passagier niet meer op z'n stoel zitten. De deuren gaan altijd open, wie bij de deur staat, kan naar buiten. De interface is minimaal: één soort knop, met één functie.

Het nieuwe ontwerp lijkt werk van een te theoretische tekentafel, niet goed uitgetest in de praktijk.

Uitleg helpt niet

Veel passagiers raken licht in paniek als ze deur niet open krijgen. De conducteur roept dan van afstand wat instructies, maant de machinist om nog wat langer stil te houden. Dat gebeurt meerdere keren per rit.

Als "oplossing" heeft Adelaide Metro informatie borden opgehangen bij sommige haltes. Er is geen passagier die zo'n bord leest voor het instappen. Het probleem van de ingewikkelde knop is dan immers nog onbekend. Een foto van een groen verlicht knop ontbreekt.

Eenmaal aan boord is er ook wel uitleg rond de knop. Wie braaf van boven naar beneden leest:

Krijgt eerst informatie over de ruimte tussen trein en station. Dat is een goed bedoelde waarschuwing, maar pas nuttig als de deuren open zijn.
Dan informatie over deuren die dichtgaan met een geluidje erbij. Dat is ook leuk, maar passagiers binnen willen vooral deuren die open gaan.
Dan informatie over kinderwagens die achteruit eruit moeten. Leuk, maar pas mogelijk als de deur open is.
Dan eindelijk de instructie over hoe de deur open moet: op de knop drukken. Essentiele informatie over de groene kleur ontbreekt.
En tenslotte, nog informatie over de actie die bij de zitplaatsen hoort: vragen om te stoppen, echter zonder de uitleg over de rode kleur.

Oplossing

De oplossing voor dit alles, alle complexiteit eruit, terug naar eenvoud:

Weg met de airco. Ramen moeten weer open kunnen.
Stopknoppen alleen bij de stoelen.
Deuren die altijd open gaan.

Het ontwerp van het oude trammetje was zo slecht nog niet. Een ontwerp is compleet als... er niets meer uit kan.

Tot de volgende noot,
Henk Jan Nootenboom